معرفی گنبد خشتی مشهد، آرامگاه امامزاده سید محمد

شهر مشهد مقدس به عنوان مذهبی ترین شهر کشور، سالانه میزبان هزاران زائر داخلی و خارجی است که برای زیارت امام هشتم شیعیان به این شهر سفر می کنند. در فاصله کوتاهی نسبت به حرم مطهر رضوی، یکی از قدیمی ترین مقبره های مشهد، یعنی گنبد خشتی که متعلق به سلطان غیاث الدین محمد است، قرار دارد. در این مقاله قصد داریم به معرفی این گنبد، تاریخچه و معماری آن بپردازیم. با ما در مشهدمگ همراه باشید.

تاریخچه گنبد خشتی مشهد

گنبد خشتی مشهد، آرامگاه امامزاده سید محمد از نوادگان امام موسی کاظم (ع) و سادات شهر مشهد است که در قرن ۸ و ۹ هجری می زیسته است. اجداد امیر سلطان غیاث الدین محمد بن امیر طاهر الموسی، از افراد با نفوذ سده ۵ و ۶ قمری بوده اند و  وظیفه مدیریت حرم امام رضا را بر عهده آن ها بوده است. اجداد وی از بزرگان زمانه خود بوده و برای همین اسامی و القاب آن ها بر روی سنگ بناهای حرم نقش بسته است.

در برخی از اسناد و منابع از سلطان غیاث الدین محمد تنها به عنوان یکی از سپاهیان هارون الرشید یاد شده که در راه مرو از دنیا رفته و در شهر تاریخی نوغان به خاک سپرده شده است. این اتفاق به رمضان سال ۸۳۲ هجری باز می گردد.

علت نامگذاری این بنا که در یکی از محله های قدیمی مشهد واقع شده به دلیل ساختار خشتی و آجری آن است که به دوره تیموری و در حدود ۶۰۰ سال پیش تعلق دارد. گنبد خشتی مشهد در دوره صفویه و قاجار مورد بازسازی و ترمیم قرار گرفته و علاوه بر بازآرایی و تزیین، کتیبه های جدیدی در زیر گنبد نصب شده است.

معماری گنبد خشتی مشهد

گنبد خشتی مشهد در دوران شاه عباس کاملا ساده و بدون کاشی کاری و گلدسته بود که به مرور مورد مرمت قرار گرفت. این بنا از سال ۱۳۷۸ طی دو سال توسط سازمان میراث فرهنگی تعمیر شد و در پی آن کتیبه هایی یافت شدند که سوره های واقعه و ملک بر روی آن ها حک شده بود.

مقبره امامزاده سید محمد که از تاریخی ترین جاهای دیدنی مشهد محسوب می شود، پس از حرم امام رضا، قدیمی ترین بنای شهر مشهد را دارد. این بنا پیش از انقلاب اسلامی و به شماره ۶۱۶ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. ساختار گنبد از دو قسمت پیوسته به هم تشکیل شده است. بخشی که شامل فضای زیر گنبد و به صورت چهار شاه نشین است و قسمت دیگر که در ضلع جنوبی قرار دارد، هشتی ورودی گنبد است.

به هنگام ورود به گنبد، باید از یک دالان ۴٫۷ متری به ارتفاع ۴ متر عبور کنید که به ضریح سلطان غیاث الدین محمد می رسد. ضریح آهنی در ابعاد ۲ در ۱٫۸ و به ارتفاع ۲٫۷ متر و در محیطی ۶۶٫۵ متر مربعی ساخته شده است. بر روی سنگ قبر این سادات گرانقدر عبارت ” مرتضی، اعظم سلطان النقباء، غیاث الدنیا و الدین، امیر سلطان محمد بن سلطان النقباء بدر المله و الدین طاهر ” نگاشته شده است.

گنبد خشتی کجاست؟

پیدا کردن گنبد خشتی مشهد و بازدید از رواق چهارضلعی زیبای آن، کار چندان سختی نیست. این بنای که در کنار کلات نادری مشهد یکی از اماکن تاریخی استان است، در یکی از معبر های قدیمی میدان طبرسی، به نام چهارسوق قرار دارد. آرامگاه امام زاده سید محمد را می توانید در کوچه خشتی، در دل بازارچه احسان پیدا کنید.

گنبد خشتی مشهد یکی از نزدیک ترین اماکن گردشگری به حرم مطهر رضوی است. اگر از وسیله نقلیه استفاده می کنید، تنها ۴ دقیقه از حرم فاصله دارید و اگر قصد دارید پس از پابوسی حضرت رضا، با پای پیاده مقبره نواده پدر بزرگوار ایشان را زیارت کنید، کمتر از ۱۵ دقیقه انتظار خواهید کشید.

آدرس گنبد خشتی مشهد: مشهد، بلوار طبرسی، نرسیده به میدان طبرسی، بازارچه احسان، کوچه خشتی

مدت زمان بازدید: ۱ الی ۲ ساعت

ساعت بازدید: تمام طول شبانه روز

نزدیک ترین جاهای دیدنی به آرامگاه غیاث الدین محمد

به دلیل قرار داشتن گنبد امام زاده سید محمد در مرکز شهر مشهد، علاوه بر فاصله کوتاه نسبت به حرم امام رضا و هتل های شهر، این بنا به بسیاری از جاذبه های توریستی و اماکن تفریحی شهر نیز نزدیک است. روستای ارگ، مدرسه عباس قلی خان و سینما قدس تنها بخشی از مقاصد گردشگری است که مسافران و زائران مشهد مقدس می توانند پس از بازدید از گنبد خشتی مشهد، سری به آن ها هم بزنند.

بهترین زمان برای بازدید از مقبره امیر سلطان غیاث الدین محمد

شهر مشهد زمستان سردی دارد و تابستان های آن گرم و خشک است. بنابراین از لحاظ فصل سفر، تابستان و بهار موقعیت بهتری است. به علاوه با توجه به وجود گنبد خشتی در مرکز شهر و شلوغی های اطراف حرم، بهتر است زمانی غیر از ایام مذهبی را برای بازدید از مقبره غیاث الدین محمد انتخاب کنید.

روز های مخصوص زیارت آرامگاه امام زاده سید محمد، چهارشنبه و جمعه است که به امام موسی کاظم و نسب ایشان تعلق دارد. با این حال همه روزه و به صورت شبانه روزی می توانید به زیارت نواده امام هفتم بروید. اگر شما از اماکن تاریخی مذهبی دیگری در شهر مشهد دیدن کرده اید، آن را با خوانندگان مشهد مگ در میان بگذارید.