گنبد هارونیه مشهد؛ دیدنی‌ترین بنای تاریخی مشهد

یکی از مهم‌ترین بخش‌های سفر به شهرهای بزرگی مانند مشهد، بازدید از بناهای تاریخی آن است. جاذبه‌هایی دیدنی که به دلیل معماری، قدمت و فرهنگ دیرینه نهفته در آن، سالانه صدها گردشگر را به خود جذب می‌کنند. شهر مشهد نیز به دلیل فرهنگ و تاریخ قدیمی و با اهمیتش، بناهای تاریخی زیادی دارد که این روزها به موزه و جاذبه‌های خاص تبدیل شده است. گنبد هارونیه یکی از این بناهای قدیمی است. این جاذبه با وجود قدمت بسیار و اهمیت تاریخی‌اش، در میان گردشگران کمتر شناخته می‌شود. اما کافی است سری به این بنای افسانه‌ای بزنید تا به خوبی به شکوه تاریخی آن پی ببرید. اگر شما هم از این بقعه قدیمی اطلاعات کاملی ندارید و برای آشنایی با تاریخ و اهمیت این بنا اشتیاق دارید، ادامه این مطلب را بخوانید.

گنبد هارونیه کجاست؟ گشتی در بنای تاریخی پر رمز و راز

مشهد شهر بناهای تاریخی است. جاذبه‌های تاریخی این شهر به اندازه دیگر دیدنی‌های مشهد معرفی نشده‌اند. اما می‌توان گفت هر گوشه از شهر از خانه ملک مشهد گرفته تا آرامگاه فردوسی، تکه‌ای از تاریخ ایران را در بر دارد.

گنبد هارونیه نیز مانند دیگر بناهای تاریخی این شهر مقدس، در لیست جاذبه‌های دیدنی این شهر قرار دارد. برای دیدن بنای باشکوه گنبد هارونیه، ناچارید از شهر مشهد خارج شوید و به سمت شهر تاریخی و ادبی توس حرکت کنید. این گنبد در حقیقت حدود ۲۵ کیلومتری شهر مشهد قرار گرفته و فاصله کمی با آرامگاه فردوسی دارد. اگر با خودروی شخصی به بازدید این جاذبه تاریخی مشهد می‌روید، ابتدا باید خود را به جاده مشهد – قوچان برسانید. در حاشیه بلوار فردوسی و ابتدای شهرک تاریخی توس می‌توانید این بقعه با ارزش تاریخی که یادگار سده ۸ هجری است را ببینید.

تاریخچه گنبد هارونیه؛ چه زمانی این بنای باشکوه بنا شد؟

شاید بتوان گفت که یکی از ویژگی‌هایی که این جاذبه را به یک بنای مرموز و دوست داشتنی تبدیل کرده، قدمت نامعلوم آن است. در حقیقت باستان شناسان با وجود تلاش‌های بسیار هنوز نتوانسته‌اند تاریخ دقیق ساخت این بقعه را به دست آورند.

اغلب متخصصان از روی مصالح به کار رفته و نقشه بنا می‌توانند تاریخ تقریبی ساخت آن را متوجه شوند. برای مثال با بررسی گنبد خشتی مشهد می‌توان به سادگی دریافت که این بنا متعلق به معماری دوره عباسیان بوده است.

اما شواهد نشان می‌دهد که اولین آثار به جای مانده روی دیوارهای بنا، سبک معماری و نوع مصالح به کار رفته در این بقعه، مربوط به ده هفتم تا هشتم هجری است. با وجود همه اختلاف نظرهای تاریخی میان مورخان، همگی در یک مسئله هم نظر هستند. همه آن‌ها معتقدند که بنای باشکوه تاریخی در شهر مشهد بعد از حمله مغول‌ها به ایران ساخته شده است. چرا که آثاری از خرابی‌های جنگ و وحشی‌گری مغول‌ها روی آن وجود ندارد.

آیا گنبد هارونیه ساخته دست هارون الرشید است؟

یکی از باورهای غلطی که درباره تاریخ این بنا وجود دارد، این است که به دلیل هم نامی با هارون الرشید، ساخت این بنای تاریخی را به او نسبت می‌دهند. در حالیکه اینگونه نیست. هارون الرشید تنها قصد سفر به توس برای سرکوب اعتراضات مردم خراسان را داشت. اما در مسیر دچار بیماری شد و هیچگاه به توس نرسید. بنابراین نام این بنا ارتباطی با نام هارون الرشید ندارد و این موضوع یک اشتباه تاریخی رایج میان برخی مورخان است.

معماری گنبد هارونیه؛ مهم‌ترین دلایلی که باید از بقعه هارونیه دیدن کنید

همین که پا به محوطه بقعه بگذارید، شکوه و ایستایی بنا بعد از چند صد سال شما را میخکوب می‌کند. در حقیقت اگر کمی به هنر معماری و تاریخ علاقه داشته باشید، این جاذبه مشهد بهشت شما خواهد بود.

استحکام و زیبایی این بنای آجری در میان دیگر جاذبه‌های تاریخی مثال زدنی است. فضای داخلی گنبد ۳ اتاق، ۴ شاه نشین و یک گنبدخانه دارد و در هر بخش نیز می‌توانید مقرنس کاری‌های داستان وار و طرح‌های منحصر به فردی را روی دیوار ببینید. گویی که از دل هر دیوار حکاکی شده، داستانی تاریخی سر بر می‌آورد و شما را مجذوب خود می‌کند.

با این حال علاوه بر بنای بقعه، محوطه گنبد نیز به شکوه و زیبایی آن اضافه کرده است. فضای اطراف این بنا وسیع است و در گوشه و کنار آن باغچه‌های گلی برای جلوه بخشیدن به گنبد هارونیه ایجاد کرده‌اند. این محوطه فضایی نزدیک به وسعت باغ ملی مشهد دارد.

کاربرد بنای هارونیه؛ یک ساختمان با چند کاربری

همانطور که گفتیم اطلاعات دقیقی از پیشینه این بنا و کاربری آن در دسترس نیست. اما شواهد تاریخی نشان می‌دهند که هارونیه یک مسجد بوده که روی آتشکده‌ای قدیمی ساخته شده بود. البته بعدها کاربری مدرسه نیز داشته است.

بازدید از گنبد هارونیه، آیا امکان بازدید گردشگران فراهم است؟

گنبد هارونیه با قدمت بی نظیر و عظمت بی وصفش یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های تاریخی شهر شهد به شمار می‌آید. به همین دلیل امکان بازدید از این مجموعه برای گردشگران گرامی فراهم است. بازدید از داخل بقعه نیز آزاد است و می‌توانید فضای همه اتاق‌های آن را ببینید. برای بازدید از این بنا بهای کمی به عنوان ورودی دریافت می‌شود. اما حتما ارزشش را خواهد داشت.

بعد از بازدید از این جاذبه با ارزش تاریخی نیز می‌توانید سری به آرامگاه فردوسی در نزدیکی این بنا بزنید و در شهر توس وقت بگذرانید.

در این مطلب گوشه‌ای از اطلاعات تاریخی که از گنبد هارونیه وجود دارد را به شما گفتیم. اگر از این بنای تاریخی دیدن کرده‌اید، تجربه سفر خود را با ما به اشتراک بگذارید. همچنین اگر جاذبه دیگری را می‌شناسید که کمتر شناخته شده است، می‌توانید در بخش کامنت آن را به ما معرفی کنید.