معرفی ۴ تا از جذاب‌ترین بازی‌های بومی و محلی استان خراسان

بازی‌ها به طور عام نشان فرهنگ یک قومیت هستند. بازی‌های بومی، قبیله‌ای، محلی و سنتی ایرانی علاوه‌بر بار فرهنگی، از جذابیت و تنوع بالایی نیز برخوردار هستند.با توجه به پهناوری اقلیمی، و قومی و قبیله‌ای در ایران، انواع بازی‌ها با هدف‌های خاص طراحی شده و میان مردم رایج بوده است.

استان خراسان رضوی نیز به عنوان یکی از بزرگترین و پهناورترین استان‌های ایران بازی‌های بومی و محلی زیادی را در خود جای داده است. اگر می‌خواهید با جذاب‌ترین و معروف‌ترین بازی‌های بومی و محلی استان خراسان آشنا شوید، خواندن این مقاله را از دست ندهید.

۱٫     تُشله‌بازى یا تیله‌بازی بازی بومی و قدیمی شهر مشهد

تعدادی بازیکن روى يک خط مستقيم و با فاصله‌اى مساوى چاله‌هاى کوچکى به قطر دو سانتيمتر و عمق ۲ – ۵/۲ سانتيمتر روى زمين حفر مى‌کنند. نفر اول بازي، تشله خود را لب چاله اول مى‌نشاند (در لهجه محلى شوند مى‌گويند). سپس نقطه‌اى را در امتداد چاله‌ها با فاصله‌ی دو خانه به‌عنوان نقطه شروع بازى تعيين مى‌کنند. بازيکنان به‌ترتيب از نقطه شروع تشله‌هاى خود را به‌طرف چاله‌ها مى‌زنند. در اينجا توافق مى‌کنند: لوکلى موکلى از سيخ تا سوزه قبوله (از سيخ تا سوزن قبول است). در اينجا چندين وضع پيش مى‌آيد: يکى اينکه بازيکنى که تشله را زده است تشله‌اش به لبهٔ چاله برمى‌خورد و برمى‌گردد (لوکلي) که در اين حالت دوباره بايد آن را بزند.

ديگر اينکه تشله به خانه برود يا به تشله بازيکن ديگر برخورد کند (تير بزند) در اين‌صورت نيازى به تکرار بازى نيست. شکل ديگر تشله به لبه چاله بخورد و به‌طرف چپ يا راست منحرف شود (موکلي) که در اين‌صورت بازيکن مجددا بايد تشله را بزند. هربار که تشله بازيکنى به تشله يکى ديگر از بازيکنان بخورد يک امتياز مى‌گيرد. گاهى بازى بر سر پول انجام مى‌شود. (به ازاء هر تير مبلغى از قبل تعيين مى‌کنند). وقتى اين بازى دو نفره انجام مى‌شود، گرفتن سه خانه برابر با يک تير به‌حساب مى‌آيد. در اين‌صورت وقتى هر چهارخانه گرفته شود بازى تمام مى‌شود. این بازی همچنان از پرطرفدارترین بازی‌های مشهد است. معمولا بعد از تمام شدن کلاس فوتبال در مشهد بچه‌ها شروع به تشله بازی می‌کنند.

۲٫     سنگ سنگ چلیپا از جذابترین بازی‌های بومی خراسان رضوی

در این بازی بازیکنان در یک صف می‌ایستند و یک نفر که استاد نام دارد، پشت سر آن‌ها حرکت می‌کند و سنگ ریزه‌ای را به طوری که کسی متوجه نشود در دست یکی از بازیکنان می‌گذارد و می‌گوید: «سنگ سنگ چلیپا / نه در زمین نه در هوا». بازیکنی که سنگ ریزه را در دست دارد باید قبل از اینکه دیگران متوجه شوند و او را بزنند از صف فرار کند و خود را به محلی که قبلاً در خارج از صف مشخص شده است برساند، زیرا اگر کسی قبل از خارج شدن از صف او را بزند او دیگر نمی‌تواند فرار کند و در صف باقی می‌ماند.

اما اگر خود را به محل موردنظر برساند، استاد برای دیگر بازیکنان داخل صف نامی انتخاب می‌کند. بعد از بازیکن خارج از صف می‌خواهد نام بازیکنان را حدس بزند. اگر درست حدس بزند از آن فرد که نام او را درست حدس زده، از فاصله محلی که ایستاده تا صف کولی می‌گیرد. اما اگر نتوانست به درستی حدس زند دو فرصت دیگر به او داده می‌شود. اگر در این فرصت نیز حدس نزند، دوباره به صف پیش دیگر بازیکنان برمی‌گردد. سنگ سنگ چلیا از جذابترین بازی‌های محلی خراسان است که در شهربازی ویلاژتوریست مشهد نیز نوع مدرن این بازی اجرا و بازی می‌شود.

۳٫     گرگم و گله مى‌برم بازی شیرین و جذاب محلی شهر مشهد

یک نفر به عنوان گرگ انتخاب و یک نفر به عنوان چوبان انتخاب می‌شوند. باقی بچه‌ها نقش گوسفند را به عهده می‌گیرند. گوسفندان پشت سر چوپان دست‌هاى خود را در کمر يکديگر حلقه کرده و صف مى‌بندند. سپس گرگ مى‌خواند: ‘گرگم و گله مى‌برم’ چوپان و گوسفندان با هم جواب مى‌دهند ‘چوپون دارم نمیزارم’ به اين ترتيب هرکدام براى آن ديگرى رَجز مى‌خواند تا گرگ حمله مى‌کند و گوسفندان به اين طرف و آن طرف مى‌دوند.

دست گرگ به‌هريک از بازيکنان که برسد بازيکنن مى‌سوزد و از بازى خارج مى‌شود. بازى اين‌قدر ادامه پيدا مى‌کند تا ديگر گوسفندى نماند. پس از گذشت سال‌ها همچنان این بازی از بازی‌های پرطرفدار بچه‌های خراسان است. اگر به پارک کوهسنگی، پارک ملت و پارک چهل بازه مشهد بروید عده بسیاری از کودکان را می‌بینید که مشغول بازی گرگم و گله می‌برم هستند و از این بازی لذت می‌برند.

۴٫     بازی کیه کیه در می‌زنه بازی بومی محلی شهر طبس استان خراسان

این بازی را می‌توان یکی از زیباترین بازی‌های بومی و محلی استان خراسان به شمار آورد. در این بازی بازيکنان به وسط مى‌آيند و حاضران همراه با آهنگ تنبک و دايره دست مى‌زنند و بازى شروع مى‌شود. داستان مربوط به دخترى است که خواستگاران بسيارى دارد و آنها پيوسته به منزل آنها مى‌آيند. مادر عروس از او سوال و جواب می‌کند. نمونه‌ی متن سوال و جواب از اين قرار است: مادر: گل پري، نازپرى – ديشب لب بومد که بود؟ کل کل غليوند چه بود؟ دختر: مرگ خودت، جون خودت کسى نبود – بچه‌ی تاجر بچه بود – تکه‌ی چپت آورده بود – بالاى سرم گذاشته بود – وقتى که من بيدار شدم – پدر سگه بجسته بود – گل سرخ و گل زرد و گل ناز – شالا من باشم و يار.

بازی‌های بومی و محلی استان خراسان از دیدگاه شما

در این مقاله شما را با ۴ تا از قدیمی‌ترین بازی‌های بومی و محلی استان خراسان آشنا کردیم. شما کدام یک از این بازی‌ها را در شهر و محله خود انجام می‌دهید؟ اگر اهل خراسان هستید کدام یک از این بازی‌ها برای شما شیرین و خاطره‌انگیز است؟ اگر شما هم بازی محلی را می‌شناسید که از بازی‌های بومی و محلی استان خراسان است، در قسمت نظرات با ما در میان بگذارید تا با بازی‌های بیشتر این استان زیبا آشنا شویم.