بافت سنتی مشهد را بشناسیم!

بافت سنتی هر شهر نشانی از فرهنگ و تمدن آن جا دارد و تاریخ و عظمت آن شهر را به رخ می کشد. مشهد به عنوان یکی از شهرهای قدیمی ایران بافت سنتی و تاریخی مخصوص به خودش را دارد. شاید در نگاه اول و با یک جست و جوی ساده در فضای مجازی متوجه فرسوده شدن و از بین رفتن بافت سنتی شده باشید اما اگر کمی بیشتر در این مورد تحقیق کنید به این نتیجه خواهید رسید که هنوز هم مشهد و بافت سنتی این شهر زیبا جذابیت های خاصی برای بازدید کنندگان و حتی باستان شناسان و همچنین کسانی که دوست دارند در مورد معماری اصیل ایرانی اطلاعات به دست بیاورند دارد.

بافت قدیمی مشهد

مشهد خانه های تاریخی بسیاری دارد که نمای فوق العاده ای دارند. هر کدام از این خانه های قدیمی و سنتی مانند موزه ای توسط شهرداری نگه داری می شوند و برای بازدید عموم آزادند.

در خصوص خانه های قدیمی مشهد این نکته را در نظر داشته باشید که بافت سنتی مشهد چندان هم دستخوش تخریب قرار نگرفته است، چرا که به لطف بازسازی و مرمت حرم مطهر امام رضا (ع) برخی خانه های تاریخی و باستانی هم بازسازی شدند. در ادامه این مقاله به بررسی دقیق تر بافت سنتی مشهد می پردازیم پس با ما همراه باشید.

خانه توکلی مشهد

اگر گذرتان به خیابان نواب صفوی مشهد بخورد حتما خانه توکلی مشهد چشمتان را خواهد گرفت پس به سادگی از آن عبور نکنید چرا که این خانه نیز یکی از مکان های تاریخی مشهد به حساب می آید که کمتر به آن توجه شده است.

خانه توکلی مشهد یکی از آثار ثبت شده در آثار ملی کشور به حساب می آید و به تازگی به عنوان پایگاه میراث فرهنگی در محدوده حرم مطهر تبدیل شده است.

ساخت این بنا به دوره قاجار بر می گردد و از همان زمان به آجر کاری و کاشی کاری های معرکه ای که در این بنا استفاده شده معروف شده است.

کاشی کاری و آجر کاری معروف این بنا تنها به نمای بیرونی و در ورودی ختم نمی شود چرا که تمام قسمت های مختلف خانه توکلی از درب ورودی گرفته تا نماهای داخلی این خانه را در برگرفته است.

خانه ملک مشهد

یکی دیگر از خانه های جذاب و قدیمی مشهد خانه ملک نام دارد که به عنوان نمونه به جا مانده از دوران انتقال معماری از عصر قاجاریه بر جای مانده است.

صاحب این خانه در اصل حاج آقا حسین ملک نام دارد که پسر بزرگ ترین واقف ایرانی است. او برای اداره و مدیریت اموال پدرش مجبور شد به مشهد بیاید و در آنجا بساط زندگی اش را پهن کند. و این گونه شد که خانه ای به نام خانه ملک در کنار اداره دارایی مشهد ساخته شد.

خانه ملک در ابتدا یک بنای بسیار بزرگ تری بوده که باغ و باغچه زییایی آن را احاطه کرده است اما با گذر زمان و با توجه به محدودیت های شهرنشینی این بنا تنها در دو طبقه خلاصه شد. طبقه بالایی خانه ملک سقفی مشبک دارد که با آثار منبت کاری و هنر گچ بری تزیین شده است. گفتنی است این بنا در حال حاضر به یک محیط فرهنگی و هنری تبدیل شده است و کلاس های هنری مختلفی در این خانه زیبا برگزار می شود.

ساعت بازدید خانه ملک مشهد

با توجه به اینکه خانه ملک به عنوان یک مرکز فرهنگی و هنری مشغول به فعالیت است باید در نظر داشته باشیم که برای بازدید از این خانه می توانیم هر روز و تا قبل از پایان زمان اداری اقدام کنیم.

فرهنگسرای بهشت مشهد

فرهگسرایی به نام بهشت در یکی از بناهای تاریخی در محله سراب مشهد قرار دارد. این مکان کاربری های مختلفی از گذشته تا به امروز داشته و حتی مدتی به عنوان یک دبیرستان تغییر کاربری داده بود اما در حال حاضر این مکان تاریخی و جذاب را مردم مشهد به عنوان فرهنگسرای بهشت می شناسند.

نکته قابل توجهی که در مورد این خانه تاریخی باید در نظر داشته باشیم این است که این خانه در اوایل دوره پهلوی ساخته شده و در سال ۱۳۸۴ به عنوان یکی از آثار ملی کشور در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

خانه رجایی، منزل مسکونی شهید رجایی!

خانه رجایی همانطور که اسمش مشخص است منزل مسکونی شهید رجایی و خانواده محترمشان بوده است. خانواده رجایی تا همین دو سال پیش در این خانه زندگی می کردند تا اینکه با تخلیه آن و تغییر کاربری خانه به مسافر خانه رنگ جدیدی به این بنا دادند.

اگر از کوچه باریک پرتو در خانه رجایی را باز کنید، با حوض و گلدان های جذابی مواجه می شوید که فضای گرم مسافر خانه جذاب تر می کند. این خانه به دلیل کاربری تازه ای که دارد بازدیدی برای عموم ندارد اما روزانه پذیرای مسافران زیادی است.

خانه پیشه وران مشهد، قدیمی ترین خانه مشهد

خانه پیشه وران مشهد یکی از قدیمی ترین بناهای این شهر به حساب می آید و چون هیچ دست نوشته و کتیبه ای در این بنا پیدا نشده است باستان شناسان عمر این بنا را از قرن ۱۴ هجری شمسی تخیمین زده اند. و به دلیل قدمت بالای این ساختمان این بنا بارها و بارها مورد بازسازی قرار گرفته است.

خانه پیشه وران به ثبت ملی نرسید و در حال حاضر تحت تملک شهرداری مشهد است و  یکی از ویژگی های اصلی این خانه نشان دادن سبک و سیاق زندگی سنتی مشهدی هاست.

خانه داروغه مشهد

خانه داروغه مشهد هم مانند اکثر خانه های مشهور و قدیمی مشهد از دوره قاجار به جا مانده است. بیشتر کسانی که ذر مشهد زندگی می کنند این بنا را به عنوان یک منزل مسکونی می شناسند، البته تمام این اتفاقات به قبل از سال ۱۳۶۶ بر می گردد و با توجه به شواهد موجود خانه داروغه مشهد تا سال ۱۳۹۱ در ماه های محرم و صفر میزبان هیئت های مذهبی بوده است.

ار سال ۱۳۹۱ تاکنون خانه داروغه مشهد تحت تملک شهرداری تهران در آمده و پس از آن و به همت شهرداری تهران این خانه بازسازی و مرمت شد.

همانطور که در این مقاله خواندیم مشهد دارای بافتی قدیمی است که در سراسر مشهد قابل رویت است و تنها به این خانه های قدیمی محدود نمی شود. این شهر دیدنی همیشه با معماری و بناهای فوق العاده ای که دارد همه را شگفت زده می کند.